آتشکده ری در آتش بی توجهی ، چرای گوسفندها در بنای دوره ساسانی - مجله پیوند

این بنا روی تپه ای است که به تپه میل و آتشکده ری معروف است؛ آتشکده ای که این روزها به دلیل بی توجهی بعضی مسئولان حال ناخوشی دارد و مأمنی برای سگ های ولگرد، گله گوسفندان و بعضی معتادان شده است و همین ها دلیلی شده تا گردشگران اشتیاق چندانی به بازدید آن نداشته باشند.

قبل از ورود به محوطه حصارکشیده آتشکده ری، یک در بزرگ آهنی دیده می شود که باز است، ولی تابلو و نام ونشانی روی آن وجود ندارد. چند کابل برق از آن آویزان است و با دیدن آنها، ترس انسان را می گیرد که نکند برق به در آهنی متصل باشد. کمی جلوتر کانکسی رنگ و رو رفته و بدون در و پنجره به حال خود رها شده است. 2نفر که برای بازدید از آتشکده آمده اند، از همدیگر درباره در آهنی و نقش آن از همدیگر می پرسند. بعد از عبور از علف های هرز و پا گذاشتن به لانه مارهای صحرایی، به ساختمانی با سنگ گرانیت می رسیم و با مردی روبرو می شویم که لباس سرمه ای نگهبانی به تن کرده و برای بازدید از آتشکده، ورودیه 3هزار تومانی از هر نفر طلب می کند.

احمد صالحی گردشگری است که از تهران برای بازدید آتشکده آمده و با اشاره به تابلویی زنگ زده می گوید: شرایط تابلوی یک مکان تاریخی ری را ببینید! زنگ زده و رنگ پریده. چند صندلی آهنی زنگ زده هم در محوطه دیده می شود که علف های هرز از کنارشان سبز شده اند و در اطراف، زباله ریخته است. ورود به محوطه آتشکده چندان دلچسب و رضایتبخش نیست و صالحی در ادامه صحبت هایش می گوید: وقتی شیوه نگهداری و رسیدگی از این بنای تاریخی را با بناهای تاریخی کشورهای آسیای شرقی مقایسه می کنم، واقعاً جای تأسف دارد. چرا باید اینجا در فاصله چند قدمی از اتاق نگهبانی، روی زمین خاکستر زغال و سنگچین ببینیم. انگار عده ای در اینجا کباب پخته اند. محوطه هم پر از زباله و علف هرز است.

مسئولان نگاهی به آتشکده کنند

ساختمانی با آجرهای 3سانتی متری در محوطه دیده می شود. به گفته نگهبان، آتشکده در سال1334 ثبت ملی و این ساختمان هم برای امور اداری و استقرار نگهبان ها و راهنماها ساخته شد.

در ابتدای پله های چوبی که به آتشکده ختم می شود، تابلویی برای معرفی بنا و راهنمایی گردشگران نصب شده است. خانواده ای تازه وارد در حال مطالعه اطلاعات روی تابلو هستند که صدای زنگوله گوسفندان نظرشان را جلب می کند. یک گله گوسفند در حال چرا هستند.

شمس الدین شریعتی که با خانواده اش به اینجا آمده می گوید: همسرم دانشجوی دانشکده ورامین است. یکسری اطلاعات درباره این آتشکده به من داده بود و امروز تصمیم گرفتیم برای تماشای بنا به اینجا بیاییم. متأسفانه به دلیل بی توجهی به بنا، به جای اینکه حالمان خوش شود، از این شرایط ناراحت شدیم. اینجا اصلاً امن نیست و در چند قدمی بنا، گله گوسفندها مشغول چراست. روی دیوارها یادگاری نوشته شده و همه صندلی ها و تابلوها زنگ زده اند.

همسرش نیز می گوید: اگر کسی علاقه به تاریخ داشته باشد، با دیدن تابلو در ابتدای خیابان، حتماً برای بازدید سری به این آتشکده می زند. اینجا نه حصارکشی مناسبی دارد و نه امنیت. پله های چوبی جهت گردشگران شکسته و متأسفانه کنار بنای آتشکده، ته سیگار و زباله ریخته شده است. رسیدگی به این شرایط چندان کار سختی نیست، به شرطی که مسئولان بازدید مستمر از اینجا داشته باشند.

بنای ارزشمندی که به فراموشی سپرده شده است

هرچه پله های چوبی را به سمت محدوده حفاظت شده بالا می رویم، گوسفندها به چشم کوچک تر می شوند، اما بوی نامطبوع گله های بزرگ گوسفند، فضا را پر کرده است. در این میان یک تور گردشگری 3نفره را می بینیم که در بین آنها عباس عربی تهران شناس، مشغول توضیح درباره قدمت بنا و چرایی تخریب آن در طی دوران است. او می گوید: ساکن محله هفده شهریور هستم و امروز با دوستانم برای بازدید از آتشکده آمده ایم. این محدوده در جهت جاده ابریشم قرار داشت و تپه هایی شبیه به میل می ساختند تا کاروان ها از دور جهت را پیدا کنند. به همین دلیل اینجا به تپه میل معروف شد.

روایت های مختلفی در این باره وجود دارد که بعضی می گویند، اینجا کاخ بهرام ساسانی است و روایت دیگر این گونه است که اینجا آتشکده ای منسوب به بهرام بوده است. چهارطاقی های این بنا موجب زیبایی آتشکده شده و نوع معماری آن شبیه مساجدی مانند مسجدجامع فهرج است. گچکاری ها و نمادهای فاخری در این بنا وجود داشت که متأسفانه 3 ـ 4سال پیش در یک طوفان از بین رفتند. نمادهایی از جمله نیلوفر آبی، گردانه مهر، نماد میترا (خدا خورشید) و نمادی از ایزد بانوی آناهیتا دیده می شود. آنچه از شواهد معین است، متأسفانه بعد از آن طوفان این بنای ارزشمند تاریخی به فراموشی سپرده شده است.

محلی ها می گفتند آتشکده ارزش دیدن ندارد

یکی از بخش هایی که در این بنا تخریب نشده، دالانی است که به تپه راه دارد و می توان از طریق آن چهارطاقی ها را از نزدیک تماشا کرد. مهرداد احمدی یکی از گردشگرانی است که می گوید: ما معمولاً هر هفته همراه با دوستان برای بازدید بناهای تاریخی به اطراف تهران می رویم و امروز قرعه به نام آتشکده ری افتاد. متأسفانه از بازدید آتشکده چندان دل خوشی ندارم چون به حال خودش رها شده است. در اطراف میل ها و دیواره ها هیچ حفاظی وجود ندارد، در صورتی که باید مانند همه بناها، دسترسی گردشگران به دیوار، ستون ها و گچبری ها محدود باشد.

مریم حسرتی یکی دیگر از گردشگران است که می گوید: از این بنا هیچ اطلاعاتی نداشتم و وقتی با دوستانم به اینجا آمدم، با تحقیقاتی که در جهت داشتیم، اندک اطلاعاتی کسب کردم، اما اصلاً انتظار نداشتم با چنین بنای مخروبه ای روبرو شوم و در کنج دیوارها و گچبری ها ته سیگار باشد یا اینکه افرادی در بنای تاریخی آتش روشن کرده باشند. دیدن این صحنه ها ناراحتم کرد. دلم برای داشته هایمان می سوزد که قدرش را نمی دانیم. حتی محلی ها به ما می گفتند بهتر است که اینجا نیاییم چون ارزش دیدن ندارد!

آتشکده در سال آینده مرمت می شود

امیرمصیب رحیم زاده رئیس سازمان میراث فرهنگی شهرستان ری درباره شرایط فعلی آتشکده می گوید: بنای تاریخی آتشکده بهرام ری یکی از بناهای فاخر در محدوده ری و ورامین است که با توجه به بازدیدهای اخیر که با تیم کارشناسی داشتیم، نیاز به مرمت دارد. همه مواردی را که گردشگران درباره آن اعلام نارضایتی و برای ایمنی بیشتر مطالبه کرده اند، از جمله اقداماتی است که با تأمین بودجه در سال آینده انجام خواهد شد. در برنامه بودجه دولت 800 میلیارد تومان اعتبار برای اداره میراث فرهنگی شهرستان ری در نظر گرفته شده است و به رفع نواقص بناهای تاریخی از جمله آتشکده ری می پردازیم. برای این بنای تاریخی یکسری اقدامات به زودی انجام خواهد شد و مهم ترین آن نورپردازی محوطه است تا در زمان تاریکی هوا، چشمنواز شود. همچنین قرار است ساختمان قدیمی بازسازی و مرمت شود.

او در ادامه عنوان می کند: برای افزایش امنیت گردشگران، نیروهای نگهبانی به صورت 24ساعته در اینجا مستقر هستند و با توزیع بروشور، به گردشگران اطلاعات لازم درباره بنا را می دهند. برای محافظت از حجره ها و بناها نیز دوربین مداربسته وجود دارد.

رحیم زاده در خاتمه می گوید: این فضا 14هکتار است و اطراف آن زمین های کشاورزی واقع شده است و نمی توان مثل بعضی از بناهای تاریخی، انجام بعضی از امور را به بخش خصوصی داد.

منبع: همشهری