مجموعه کلاس اولی، کتاب اولی یارکمکی معلم است، هدف ما ارتباط نزدیک تر بین مخاطب و داستان بود - مجله پیوند

به همین منظور گفت وگویی داشتیم با معصومه یزدانی، یکی از نویسندگان این مجموعه که در ادامه می خوانید:

ایده نوشتن این مجموعه چطور به فکر تان رسید؟

ایده این مجموعه از سمت انتشارات فندق پیشنهاد شد. انتشارات از ما سه نویسنده به سردبیری آتوسا صالحی دعوت کرد که در نگارش این مجموعه همکاری کنیم. مجموعه ای که داستان وار باشد و شرایط باسواد شدن مرحله به مرحله بچه ها در آن درنظر گرفته گردد؛ با توجه به اینکه مراحل یادگیری بچه ها کلاس اولی گام به گام و زمان بر است، داستان ها هم می بایست طبق همین اصول پیش می رفت؛ بنابراین ما چهار نفر دور هم جمع شدیم و جلسات متعددی داشتیم و در این جلسات کتاب فارسی اول دبستانی ها را آنالیز کردیم. این داستان ها هم باید به گونه ای طراحی می شد که کودک کلاس اولی اشتیاق داشته باشد و بتواند به تنهایی آنها را بخواند. بعد از این جلسات، مرحله بعدی متن بندی کتاب فارسی بود که در همین مرحله سطح بندی نیز انجام شد.

نوشتن کدام سطح سخت تر بود؟ چرا؟

نوشتن اولین سطح برای هر کدام از ما نویسندگان، سخت ترین سطح بود؛ چراکه در این سطح دایره حروف و لغات بسیار کمی داشتیم و به مقدار کافی قدرت مانور نداشتیم؛ البته چون سخت تر بود، بسیار هم لذت بخش بود. نوشتن این سطح بسیار طولانی تر از سطح های دیگر بود. نوشتن سطح یک تقریبا هفت یا هشت ماه زمان برد؛ چون حساسیت هم در این سطح هم بیشتر بود. در ابتدا تنها 20 کتاب را نوشتیم؛ اما به علت استقبال زیاد از این مجموعه، 20 کتاب بعدی هم نوشتیم. گفتنی است که نقش انتشارات هم در ترویج آثار بسیار حائز اهمیت است؛ خوشبختانه انتشارات فندق بسیار قوی کار کرد چه در زمینه کتاب سازی، گرافیک و تصویر و چه در زمینه تبلیغ.

از نگاه شما این مجموعه بیشتر به عنوان کتاب های درسی در نظر گرفته می شوند یا کتاب داستان؟

به عقیده من این مجموعه، مجموعه کتاب های یاری درسی نیست؛ به این علت که درست است که جامعه ما، جامعه کلاس اولی ها هستند؛ ولی زمانی که به عنوان یک نویسنده در حوزه ادبیات کودک کار می کنیم، مجبوریم که به مخاطب بیشتر از نویسندگان دیگر فکر کنیم؛ مخاطبی که ماه به ماه نگاه و سلیقه اش تغییر می نماید و مراحل رشد آن نیز در حال تغییر است. درست است که داستان ها طبق تغییرات مخاطب نوشته شد؛ اما تمام کوشش ما نوشتن داستان بود. بچه ها حتی اگر مدرسه هم نروند و والدین شان این داستان ها را برایشان بخوانند، می توانند کامل داستان را درک نمایند. به دو علت اصلا قصد نوشتن کتاب یاری درسی را نداشتیم؛ اول اینکه نمونه های زیادی از کتاب های یاری درسی در بازار موجود است؛ دوم اینکه هدف ما ارتباط نزدیک تر بین مخاطب و داستان بود. دوست داشتیم که بچه ها همزمان با اینکه طمع باسواد بودن را می چشند، در کنار آن مستقل کتاب خواندن را نیز یاد بگیرند و دلشان بخواهد که بیشتر بخوانند. غیر از اینکه در خاتمه هر کتاب چند تمرین که به گفته ناشر نوشته شده است را درنظر نگیریم، عملا مجموعه، کتاب های داستانی است.

چقدر این کتاب ها قابلیت آموزش در مدارس را دارند؟

خوشبختانه از مدارس به خصوص مدارسی که در منطقه ها محروم با بچه ها کار می نمایند، بازخورد بسیار مثبتی گرفتیم. یک سال پیش از ما دعوت کردند که به یکی از کتابفروشی ها برویم؛ به ما گفتند که بچه هایی که در منطقه ها مرزی یا منطقه های که غیر از زبان فارسی (آذری، کرد، بلوچ و...) صحبت می نمایند، زندگی می نمایند، فرآیند یادگیری زبان فارسی آنها تسهیل شده است. علاوه بر این، برای خودم پیش آمده که این کتاب ها را به اطرافیانم هدیه دادم و والدین اظهار داشتند که فرزند ما در روخوانی رشد جهشی داشته است. فکر می کنم تنها علت این موضوع متن کتاب نیست بلکه زمانی که کودک خودش به تنهایی این کتاب ها می خواند، اعتماد به نفسش افزایش پیدا می نماید که همین امر در روخوانی آن تاثیرگذار است.

این مجموعه، مجموعه بسیار خوبی است؛ اما شاید توان خرید آن برای بسیاری از خانواده ها سخت باشد؛ چه راهکاری پیشنهاد می کنید برای اینکه بقیه خانواده ها هم بتوانند از این مجموعه استفاده نمایند؟

این مجموعه با توجه به طراحی، نوع کاغذ و چاپی که دارد، اما باز هم در مقایسه با نمونه های مشابه قیمت مناسب تری دارد. نمونه های مشابه با قیمت 80 یا 90 هزار تومان عرضه می گردد؛ اما گران ترین کتاب در این مجموعه 55هزار تومان است؛ در حالی که کتاب های این مجموعه تعداد صفحات بیشتری نسبت به نمونه مشابه دارد. انتشارات فندق تمام کوشش خود را نموده که این مجموعه با پایین ترین قیمت حدممکن ارائه گردد؛ البته در کنار آن در مناسبت های مختلف، تخفیف های متنوعی را هم در نظر می گیرد.

این مجموعه در سال 99 جایزه کتاب رشد را دریافت کرد؛ با توجه به اینکه جایزه کتاب رشد زیر نظر آموزش و پرورش است، توقع دارم که این وزارتخانه برای کتاب های دارای جایزه هزینه کند و از آنها حمایت کند. در این کتاب ها یک باری از روی کتاب های فارسی آموزش و پرورش برداشته شده است؛ بنابراین آموزش و پروش می تواند این مجموعه را خریداری کند و در کتابخانه های مدارس قرار دهد؛ در نتیجه بچه ها هم رایگان این کتاب ها از کتابخانه های مدارس امانت بگیرند. همه ما، چه نویسندگان و ناشران و چه آموزش و پرورش یک هدف داریم و آن هم این است که بچه ها بخوانند و یاد بگیرند و فرآیند آموزش برای آنها مجذوب کننده باشد.

آیا شما و تیم تألیف مجموعه کلاس اولی، کتاب اولی برای نگارش این کتاب ها با معلمان صحبت کردید و از آنها مشورت گرفتید؟

بله. یکی از کارهایی که تیم ما انجام داد، مشورت گرفتن و صحبت کردن با کسانی بود که با بچه ها درارتباط هستند. یکسری از این اطلاعات را انتشارات جمع آوری می کرد و در اختیار ما می گذاشت و یکسری هم خود ما نویسندگان تحقیق می کردیم. علاوه بر این همه ما مادر هستیم و با بچه ها درارتباطیم؛ برای همین است که نگاه ما کاملا به مخاطب و لذت بردن آن از فرآیند خواندن است. یکسری از این تجربه ها را از زندگی خودمان داشتیم و یکسری هم با صحبت کردن با معلمان بدست می آوردیم.

در حال حاضر شیوه آموزش بسیار تغییر نموده و تخصصی شده است؛ حتی خیلی از پدرها و مادرهای تحصیل نموده هم نمی توانند به بچه ها خود کتاب های درسی را آموزش دهند؛ با توجه به این موضوع نظر معلمان درباره این مجموعه چیست؟

این کتاب ها تدریس نمی نمایند بلکه فرآیند تدریس فارسی در مدارس رخ داده است. فرآیند آموزش زبان فارسی در مدارس رخ می دهد و برای اینکه آن آموزش در فکر بچه ها تثبیت گردد، از این مجموعه استفاده می نماید. یعنی ما آموزش دهنده نیستیم و در جای معلم ننشستیم. کار ما آموزش در کنار آموزش معلم است. بچه ها یک حرف را در مدرسه آموزش می گیرند و چون حجم کتاب محدود است تنها دو برگ از کتاب به آن حرف اختصاص داده شده است؛ اما در مجموعه کلاس اولی، کتاب اولی یک کتاب و داستان به آن حرف اختصاص داده شده است و تعداد کلمات بیشتری را می خواند. کودک یاد می گیرد که با یک حرف کلمات بیشتری بسازد و بخواند. عملا ما یاریاریی معلم هستیم؛ اما در فرآیند آموزش و روند آموزش دخالتی نداریم چون کودک سردرگم می گردد. یکی از دلایل استقبال از این مجموعه این است که مخاطب احساس نمی نماید که یک کتاب فارسی دیگر می خواند و تکلیف دیگری دارد.

خواسته شما به عنوان یکی از نویسندگان تیم کلاس اولی، کتاب اولی چیست؟

طبق آماری که سال جاری ارائه شد، تعداد بسیار زیادی از بچه ها، توانایی خواندن شان ضعیف است. این آمار برای ما به خصوص نویسندگان کودک و نوجوان بسیار ناگوار است. نگارش مجموعه کلاس اولی، کتاب اولی سال 97 آغاز شد که این نشان می دهد یک ناشر احتیاج جامعه را در نظر گرفته است و به همین دلیل اقدام نموده است. در حال حاضر اگر این مجموعه دیده گردد به خصوص از سوی آموزش و پرورش، می تواند به روندی کاهش این آمار یاری کند؛ اگر آموزش و پروش این کتاب ها را تهیه کند یا تدبیری برای کاهش قیمت این مجموعه بیندیشد، این مشکل بزرگ حل می گردد. آموزش و پرورش می تواند در کنار ناشران به این روند یاری کند.