فیلم های دزدان دریایی کارائیب از بدترین تا بهترین - مجله پیوند

سال ها پیش مایکل ایسنر، از مدیران سابق دیزنی ایده ای را بیان کرد تا بتوانند از شهربازی های دیزنی استفاده نمایند و فرنچایزهای سینمایی بسازند. در ابتدا با تجربیات شکست خورده ای روبه رو شدند، مثل مأموریت به مریخ (Mission to Mars) برایان دیپالما. ولی ساخت فیلم درباره سارقان دریایی ریسک بزرگ تری بود، به ویژه که آخرین بلاک باستر پرخرج سینما با موضوع سارقهای دریایی یعنی جزیره کات تروت (Cutthroat Island) به قدری در گیشه بد عمل کرد که استودیو سازنده اش ورشکست شد و در کتاب رکوردهای گینس به عنوان بزرگترین شکست تجاری سینما ثبتش کردند.

• چرا سارقان دریایی کارائیب بدون جانی دپ معنایی ندارد؟

به هر صورتی بود ساخت سارقان دریایی کارائیب چراغ سبز گرفت، ولی مسائلش تمامی نداشت. وقتی فیلم برداری اولین قسمت را آغاز کردند، مدیران دیزنی از نقش آفرینی جانی دپ در قامت کاپیتان جک اسپارو نگران بودند و می ترسیدند نمایش یک سارق دریایی دایم الخمر با شکل و شمایل اسپارو به مخاطبان هدفشان عاقب خوبی نداشته باشد. همچنین نسبت به رویکرد گور وربینسکیِ کارگردان خوش بین نبودند و به نظرشان قصه را زیادی تاریک و جدی در آورده بود. در نهایت وقتی فیلم به اکران رسید، اولین اثر فراوری دیزنی شد که درجه PG-13 گرفت.

ولی با همه این ماجراها، سارقان دریایی کارائیب یکی از پرسودترین فیلم های دنباله دار هالیوود و کاپیتان جک اسپارویی که جانی دپ بازی کرد و دیزنی انقدر از آن می ترسید، یکی از دوست داشتنی ترین و محبوب ترین شخصیت های سینما شد. محبوبیت این فرنچایز به حدی است که حتی وقتی سال 2017 و بعد از جنجال های زندگی شخصی جانی دپ قسمت پنجم آن اکران شد به فروش 800 میلیون دلاری در گیشه های جهان رسید.

5. سارقان دریایی کارائیب: مردگان حکایت نمی نمایند (Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales)

• محصول: 2017
• کارگردان: یواخیم رانینگ و اسپن سندبرگ س
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.5 از 10

پنجمین و به احتمال زیاد آخرین سارقان دریایی کارائیبی که با حضور جانی دپ ساخته شد، از چند جهت پروژه کنجکاوی برانگیز و جذابی به نظر می رسید. دوباره قرار بود به داستان ویل ترنر (اورلاندو بلوم) و الیزابت سوان (کیرا نایتلی) نگاهی بیندازند و ادای دینی به سه گانه اصلی نمایند، داستانش هم با جهان داستانی سارقان دریایی کارائیب هم خوانی داشت و خاویر باردم هم نقش شخصیت شرور داستان را ایفا می کرد. ولی وقتی فیلم آماده شد و همه آن را دیدند، حس کردیم یک جای کار ایراد دارد؛ جک اسپارو انگار آن جک اسپاروی همیشگی نبود.

اگر همین الان تکه هایی از مردگان حکایت نمی نمایند را در کنار فیلم های قبلی مجموعه بگذارید، تفاوت آشکاری بین بازی جانی دپ مشاهده خواهید کرد. البته بخشی از این ماجرا به داستان و فیلم نامه نه چندان خوب این قسمت برمی گردد و هدایت کارگردان هایش، ولی انگار حواشی زندگی دپ و مسائلی که از همه طرف سرش هوار می گردد تأثیرش را روی او گذاشته و حال فکری و روحی این بازیگر محبوب را به هم ریخته و نتوانسته جک اسپارو را آنطور که به یاد داشتیم روی تصویر زنده کند.

همان طور که اشاره شد، مشکل اصلی به فیلم نامه برمی گردد که تکلیفش با شخصیت ها تعیین نیست و بی جهت می آیند و می فرایند، و این برخورد غیرمسؤولانه با شخصیت ها به اصلی ترین کاراکتر این فرنچایز ینی جک اسپارو هم ضربه زده. مثلا نگاه کنید به شخصیت پیشگوی معتمد مقام های دولتی با بازی گلشیفته فراهانی که بر خلاف زمینه چینی ها و تصویری که از او می بینیم، اساسا تأثیر چندانی روی قصه ندارد و حتی وقتی کشتی حامل سربازانی که با هدایت او به دل دریا زده اند بالاخره هدفشان را می یابند، خیلی زود و سرسری حذف می شوند و انگار نه انگار که فیلم کلی برایشان وقت گذاشته و داستان ساخته.

داستان این قسمت درباره هنری ترنر، پسر ویل ترنر است که به دنبال راهی برای شکستن طلسم پدرش می گردد و در این حین جک اسپارو را هم با خودش همراه می نماید. کاپیتان سالازار (خاویر باردم) هم که به خاطر جک اسپارو تا ابد نفرین شده و به صورت شبحی در حال زوال بین مرگ و زندگی پرسه می زند، در به در دنبال این است که از او انتقام بگیرد. اینجا یک نکته وجود دارد که داستان قطب نمای معروف جک را زیر سؤال می برد. در قسمت دوم متوجه می شدیم که تیا دالما این قطب نما را به جک داده تا او را به جایی که از ته قلب می خواهد برسد هدایت کند. ولی در این فیلم طی یک سکانس مفصل که با جلوه های بصری کم کیفیت جانی دپ را نوجوان نموده اند می بینیم که کاپیتان کشتی جک، قبل از مرگش این قطب نما را به او داده.

در ابتدا نویسنده اصلی این فرنچایز یعنی تری روسیو فیلم نامه ای برای این قسمت نوشته بود که رهایش کردند (گویا جانی دپ از ایده حضور یک شخصیت شرور زن استقبال ننموده بود و حس می کرد زیادی شبیه سایه های تاریک می گردد) و به جایش سراغ جف ناتانسون رفتند که مضامین اسطوره ای فیلم را غلیظ تر کرد.

ولی مسائل فیلم به کنار، کارگردان های نروژی فیلم یواخیم رانینگ و اسپن سندبرگ سکانس های اکشن نفس گیر و جذابی خلق نموده اند که تماشایشان خالی از لطف نیست.

4. سارقان دریایی کارائیب: سوار بر امواج ناشناخته (Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides)

• محصول: 2011
• کارگردان: راب مارشال
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 6.6 از 10

وقتی در انتهای قسمت سوم جک اسپارو را می دیدیم که روی نقشه نشانه های چشمه جوانی را پیدا می نماید و برای یافتن آن دل به دریا می زند، فکر نمی کردیم که چند سال بعد دنباله ای ساخته گردد که مبنایش همین ماجرا باشد.

سوار بر امواج ناشناخته از دو جهت تجربه جدیدی در جهانی سارقان دریایی کارائیب به حساب می آمد؛ اولین فیلم این مجموعه بود که کارگردانیش را گور وربینسکی برعهده نداشت و راب مارشال جای او را گرفت و این بار خبری از الیزابت سوان و ویل ترنر نبود. سه گانه اصلی با تمام قوت ها و جذابیت هایش، یک مشکل مهم داشت که خیلی به چشم نمی آمد. شخصیت های کیرا نایتلی و اورلاندو بلوم نه کاریزمایی در حد و اندازه جانی دپ و جک اسپارو داشتند و نه اساسا حضورشان در بخش اعظمی از داستان قسمت دوم و سوم توجیه می شد. این بار تمرکز داستان روی جک اسپارو است و همه چیز متمرکزتر و با برنامه تر جلو می رود. و البته جانی دپ هم همان جانی دپ همیشگی است و حسابی برای جک اسپاروی محبوبش وقت و انرژی گذاشته.

پشت صحنه این فیلم نکات جالب زیادی داشته. مثلا در یکی از روزهای فیلم برداری در لندن، جانی دپ نامه ای از طرف دختری 9 ساله دریافت می نماید که در آن گفته بود هم کلاسی هایش می خواهند علیه معلم های مدرسه شورش نمایند و به حضور جک اسپارو احتیاج دارند. جانی دپ سرزده با گریم و لباس جک اسپارو در مدرسه دخترک حاضر شد و حسابی همه را ذوق زده کرد، اما به بچه ها گفت که شورش علیه معلم ها کار درستی نیست.

سوار بر امواج ناشناخته را با نگاهی به رمانی نوشته تیم پاورز که سال 1987 منتشر شد ساختند و در آن شخصیت های تاریخی مثل شاه جورج و ریش سیاه حضور داشتند. با بودجه ای بیش از 400 میلیون دلار، این قسمت از سارقان دریایی کارائیب پرهزینه ترین فیلمی است که تا به حال ساخته شده و در گیشه هم به فروشی بیش از 1 میلیارد دلار رسید که نشان می داد جانی دپ و سارقهای دریایی هنوز هم جادوی خودشان را از دست نداده اند.

3. سارقان دریایی کارائیب: صندوقچه مرد مُرده (Pirates of the Caribbean: Dead Mans Chest)

• محصول: 2006
• کارگردان: گور وربینسکی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7.3 از 10

وقتی توبت به قسمت دوم سارقان دریایی کارائیب رسید، دیزنی با خیال جمع تری وارد کار شده بود و دیگر ترس قسمت اول را نداشت، برای همین اجازه داد لوگو و قصر معروفش در ابتدای فیلم پخش گردد.

خیلی ها انتظار قسمت دوم را می کشیدند و وقتی خاتمه اکران شد، در سراسر جهان گیشه ها را فتح کرد. به سرعت رقم فروش رویایی 1 میلیارد دلار را از آن خود کرد و پرفروش ترین فیلم دیزنی شد. تعیین بود که گور وربینسکی و تیم فراوری با اعتماد به نفس بیشتری کار نموده اند و نگرانی های اولیه و ترس ساختن یک فیلم استودیویی پرخرج در ژانری که سابق بر این شکست خورده ریخته بود، از بین رفت. ولی ترس تازه ای جایش را گرفت؛ اینکه بتوانند فیلمی به خوبی و محبوبیت قسمت اول بسازند. قسمت دوم و سوم فیلم هم زمان فیلم برداری شدند و در نهایت هم به موفقیت های زیادی رسیدند. جالب اینجاست که نزدیک بود ساخت این دو قسمت به کل منتفی گردد چرا که بودجه سرسام آور و فیلم نامه های ناقص همه را مضطرب نموده بود که شاید به شکستی فاجعه بار ختم گردد.

با وجود فروش شگفت انگیز و درآمد زیادی که نصیب دیزنی کرد، از مسائلی هم رنج می برد. گور وربینسکی کوشش نموده بود تا فیلمی بزرگ بسازد با داستانی پیچیده و پر از شخصیت های رنگارنگ. ولی همین به ضرر کلیت ماجرا تمام شد. همه چیز شبیه کلافی سردرگم به نظر می رسد که در آن شخصیت های مختلف راه خودشان را می فرایند و به ندرت پیرنگی منسجم شکل می دهند. الیزابت سوان سوار بر یک کشتی راهی دریاهای آزاد می گردد و با خوش شانسی های زیاد به مقصدش می رسد، ویل ترنر هم می خواهد پدرش را از نفرین نجات دهد و هم الیزابت سوانی را که دیگر احتیاجی به نجات ندارد از مجازات اعدام رها کند، و در میان همه این ها جک اسپارو را داریم که می خواهد از دست دیوی جونز فرار کند. همه این قصه ها قرار بوده به خاطر هدفی مشترک (قلب دیوی جونز) کنار هم قرار بگیرند و حس یک اثر منسجم را به مخاطب منتقل نمایند، ولی چندپاره تر از آن هستند که چفت هم شوند.

2. سارقان دریایی کارائیب: نفرین مروارید سیاه (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl)

• محصول: 2003
• کارگردان: گور وربینسکی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 8 از 10

فراوری اولین قسمت سارقان دریایی کارائیب با مسائل زیادی رو به رو بود و مسؤولان دیزنی در هر مرحله از ساختش دچار دودلی می شدند. مایکل ایسنر درست قبل از اکران فیلم می خواست عنوان فرعی آن یعنی نفرین مروارید سیاه را حذف نمایند، چون نگران بود زیادی به شهربازی های دیزنی لند شبیه گردد. نگرانی او قابل درک بود، ولی گیر دادن به عنوان فرعی فیلم به بهانه شباهت با پارک تفریحی دیزنی کمی زیاده روی به نظر می رسید. چون اساسا فیلم با نگاهی به همان بخش از شهربازی ها ساخته شده بود و حتی در اولین تریلرهای آن هم دقیقا بخشی از همین پارک تفریحی را استفاده نموده بودند (اسکلتی که سکان کشتی را گرفته بود).

با اکران فیلم، ثابت شد که نگرانی های مدیران دیزنی بی دلیل بوده. در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کرد و جانی دپ هم به خاطر بازی درخشان و بامزه اش در نقش کاپیتان جک اسپارو نامزد اسکار شد، نکته ای که خیلی ها فراموش نموده اند و زیر عظمت و فروش دنباله های فیلم گم شد. جانی دپ اسکار آن سال را به شان پن برای بازی در فیلم رودخانه مرموز باخت.

در ابتدا قرار بود داستان سارقان دریایی کارائیب واقعی تر باشد و ماجرای چند سارق دریایی را روایت کند که درگیر ماجراجویی های معمول این غارتگران اقیانوس ها می شوند. ولی بعد از اینکه چند سال روی پروژه کار کردند، جری بروک هایمر به عنوان تهیه نماینده اضافه شد و تد الیوت و تری روسیو را به عنوان فیلم نامه نویس به پروژه افزود. روسیو و الیوت مؤلفه های فانتزی و ماورایی به داستان افزودند که نتیجه اش سارقان دریایی نفرین شده ای (به رهبری کاپیتان باربوسا با بازی جفری راش) شد که زیر نور ماه تبدیل به اسکلت هایی نامیرا می شدند.

این ایده چالشی جذاب و سخت برای گور وربینسکی و تیم جلوه های ویژه فیلم بود. به ویژه صحنه ای در فصل اوج فیلم که در آن سارقان دریایی نفرین شده مدام از زیر نور ماه بیرون می آمدند و به آن برمی گشتند و باید تغییرشان از آدم های عادی به اسکلت و برعکس را در لحظه اجرا می کردند و انصافا کار حیرت انگیزی انجام دادند. همین الان اگر به تماشای فیلم بنشینید، جلوه های بصریش بهتر از خیلی فیلم های این سال ها است.

1. سارقان دریایی کارائیب: در نقطه پایانی جهان (Pirates of the Caribbean: At Worlds End)

• محصول: 2007
• کارگردان: گور وربینسکی
• امتیاز کاربران IMDb به فیلم: 7/1 از 10

جاه طلبانه ترین و شاید تاریک ترین فیلم این مجموعه. از همان دقایق ابتدایی فیلم شاهد صحنه تکان دهنده ای هستیم؛ عده زیادی از مردم را در غل و زنجیر صف نموده اند که یکی یکی بالای دار بفرایند. کسانی که یا سارق دریایی هستند، یا به سارقان دریایی یاری نموده اند. افتتاحیه ای نفس گیر و تلخ که خبر از یک سارقان دریایی کارائیب کاملا متفاوت می دهد.

قسمت سوم سارقان دریایی کارائیب پرخرج ترین فیلم در زمان خودش به حساب می آمد و همه در سراسر جهان منتظر بودند تا فصل آخر ماجراهای کاپیتان جک اسپارو و دوستانش را تماشا نمایند. فیلم پر است از لحظات و فصل های عجیب و جذاب. این بار سارقان دریایی محبوب ما به همراه کاپیتان باربوسا (که در قسمت قبل فهمیدیم زنده شده) به محفظه دیوی جونز (جایی که مردگان بعد از مرگ در دریا باید به آن سفر نمایند) می فرایند تا جک اسپارو را به زندگی برگردانند. اوضاع جک اسپارو در این جهانی نامأنوس حسابی تماشایی است. در آستانه جنون (اگر تا الان مجنون نبوده!) قرار گرفته و کشتی مروارید سیاه را با نسخه های بی شماری از خودش پر نموده. داستان فیلم هرچه جلوتر می رود غیرمنتظره تر و هیجان انگیزتر می گردد و تصاویری مقابل چشمانمان می بینیم که مبهوت و مجذوبمان می نماید.

نکته مهم تری که باعث شده سومین قسمت از بقیه بهتر باشد، انسجام روایت است. بر خلاف قسمت دوم که انگار هرکدام از شخصیت ها ساز خودشان را می زدند، اینجا با روایتی محکم و استخوان دار طرف هستیم که هدف، موانع و انگیزه های تعیینی دارد و همه را برای یک مقصد تعیین و مشترک کنار هم آورده. درست است که هر کدام از شخصیت ها انگیزه های درونی و شخصی خودشان را دارند، ولی این انگیزه های درونی در تضاد با پیرنگ اصلی فیلم نیست و برای همین مخاطب با لذت بیشتری داستان را دنبال می نماید.

منبع: Collider